Datorren abenduaren 22an, Eusko Legebiltzarrak Diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistemaren Lege-proiektua onartuko du, EAJren, PSEren, ELKARREKIN/PODEMOS-IUren aldeko botoekin, EH Bilduren abstentzioarekin eta PPren eta VOXen aurkako botoarekin.
*Itzulpen digitala
Atzeraldi Handia (2009-2013) izenez ezagutzen den finantza-krisia hasi zenetik, eta Lanbidek 2012. urtearen amaieran DSBEaren kudeaketa bere gain hartu zuenetik, Eusko Jaurlaritzaren pobreen politikak okerrera egin du nabarmen: 2011n, DSBEa jasotzeko behar ziren urteak aldatu egin ziren, eta urte horiek 1etik 3ra igaro ziren; enplegagarritasunaren kontraprestazioa sakondu egin zen, enplegu-eskaintzen ezetza 3tik 1era murriztuz; LGSren (Lanbide arteko Gutxieneko Soldata) % 88an ezarrita zegoen DSBEaren zantzua ezabatu egin zen, eta zenbatekoa % 7 murriztu zen, Eusko Jaurlaritzaren 2012ko Aurrekontuetatik, baina ordutik ez da aldatu; Lanbideren administrazio-funtzionamendu kaskarra, DSBEaren eskubide subjektiboa paper mugatuan bihurtu baitu. Hala ere, ezin gara engainatzen utzi: Eusko Jaurlaritzaren pobreen politikak etengabe agertzen dituen gabeziek sortzen dituzten arazoak egiturazkoak dira, eta duela 3 hamarkada baino gehiago ezarritako gutxieneko errenta baldintzatuen eta bermatuen eredutik datoz.
Zeintzuk dira aurreko paragrafoan aipatu ditudan funtsezko hiru gabeziak?
1. Pobreziarekin amaitzeko ezintasuna. Eusko Jaurlaritzak aho bete hortz utzi du bere pobreziaren aurkako borrokaren eredua arrakastatsua dela esanez, nahiz eta bere datuek kontra egiten dioten. Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren Estatistika Organo Espezifikoak egiten duen Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko Inkestak (PGDI) erakusten duenez, pobrezia larrienaren murrizketan eragin positiboa izan arren, agerikoa da pobreziarekin amaitzeko gaitasunik eza, 2020ko PGDIren arabera (azkena): pobrezia-arriskuan zeuden pertsonen % 29,8k ez zuten DSBEa jasotzen, eta eskuratzen zutenen % 53k pobreak izaten jarraitzen zuten.
2. Eskubide subjektibo bikoitzaren falazia. Eskubide subjektibo bikoitzak esan nahi du Eusko Jaurlaritzaren pobreen politikak bermatzen duela beti eskubide independenteak izango direla bizi ahal izateko diru-sarrerak bermatzeko errenta baterako eta lan-merkatuan sartzea sustatzen duten bitarteko jakin batzuetarako, eta horrek enplegua emango diola errenta hori ez duenari.
Bi eskubideak ez dira inoiz independenteak izan. Ez dira inoiz bananduta egon. Aitzitik, gero eta gehiago, batez ere 2012. urteaz geroztik, laguntza publikoa izateko funtsezkotzat jotzen den betebehar baten mende jarri da oinarrizko baliabideak eskuratzea. Enplegurako aktibazioa kontraprestazio bihurtu da, eta DSBEa jasotzen duten pertsonak madarikazio saihestezin gisa bilatzen ditu, eta horrek, jakina, ez die bermatzen, inola ere, enplegua lortzea, eta are gutxiago, enplegu duina lortzea.
3. Pertsona pobreen mesfidantza, jazarpena eta estigmatizazioa. Gutxieneko errenta baldintzatuen edozein ereduk baldintza eta betebehar ugari ditu oinarri gisa, eta horiek bete egin behar dira errenta bermatua jasotzeko eskubidea izateko. Horren ondorioz, hasteko, prestazio hori kudeatzen duen administrazioak ez du konfiantzarik izan behar engainatzeko asmoz etor daitezkeen pertsona pobreekin. Horrek, objektiboki, estigma bat sortzen du pertsona-kolektibo horrentzat, baina ez dago halakorik, dagozkien administrazioei herritarren eskubideak eskatzen dizkieten beste kolektibo batzuekin batera.
Aurreko paragrafoetan idatzi dudana, nire ustez, 30 urte baino gehiagoko esperientzian oinarritzen da, ez bakarrik pobreziaren eta bazterkeriaren aurka borroka eginez, dagoen ereduaren aurrean borroka sozial eta politikoa eginez, baizik eta landa-lana eginez, Euskadin izan ditugun eta oraindik ere ditugun gizarte-prestazio eta -laguntza motak eskatzen eta jasotzen dituzten pertsonen aholkularitzaren eta laguntzaren bitartez.
Orain, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren Lege berritik zer espero daitekeen baloratu behar dut. Lege horrekin, Lanbidek kudeatzen hasiko da datorren urteko apiriletik aurrera. Egia esan, ia ez da ona, aurreko paragrafoetan aipatu ditudan hiru gabeziak balorazio-elementu gisa mantenduz. Horrek ez du esan nahi, ordea, lege berri honek ez duenik aldaketarik egingo 2008ko legearekiko, baina aldaketa horiek ez dute inola ere aldatzen bermatutako eta baldintzatutako gutxieneko errenten eredua, hortik zintzilik baitaude ezinbesteko gabeziak eta arazoak; eta, hori ez ezik, aldaketa batzuk oso kaltegarriak izango dira pobreentzat.
Pobreziarekin amaituko duzu? Inola ere ez, zeren eta: Gaur egungo baldintza eta betebehar ia guztiak mantentzen ditu, eta horrek eragotzi egingo du pobrezia-arriskuan dauden eta DSBEa jasotzen ez duten pertsonen % 30ek hori egin ezinik jarraitzea.
Prestazioaren zenbatekoa handitzean, litekeena da hartzaileek beren diru-sarrerak hobetzea lortzea eta, agian, pobre izateari uztea. Hala ere, lege berriarekin aurreikusitako gastua 50 milioi eurokoa izatea eskatzen du, eta Eusko Jaurlaritzak urtero, kupo bidez, BGG (Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrera) sartzeagatik lortuko duen diru-sarrera 187 milioi eurokoa izatea.
DSBE jasotzen duten pertsonen enplegagarritasuna hobetuko du? Ez dut uste; izan ere, enplegua handitzeko arazoa ez datza, funtsean, Lanbidek DSBE jasotzen duten pertsonentzat abian jar ditzakeen mekanismoetan. Duela hamarkada batzuetatik hona Europar Batasunean dauden antzeko ereduen esperientzia eztabaidaezina da zentzu horretan.
Pertsona pobreen kontrola, jazarpena eta estigmatizazioa murriztuko ditu? Guztiz kontrakoa. 33 urtean lehen aldiz, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren legerian agertzen da Lanbideko ikuskatzaileen kidego bat sortu dela, 25 pertsonako plantillarekin, eta haren funtzioek eta ahalmenek Lanbideko benetako polizia bihurtzen dituzte. Haren kontrol-lanak hertsiki lotuta daude zehatzeko ahalarekin; izan ere, gaur egun dagoena baino askoz zigortzaileagoa den zatikien eta zehapenen araubidea jasotzen du. Ez da kasualitatea bi gai horiek IV. TITULUA bera izatea. IKUSKATZEKO AHALA ETA ZEHATZEKO AHALA.
Amaitzeko, Legebiltzarreko ezker politikoak hilaren 22ko Osoko Bilkuran bozkatuko dutenarekiko izan duen jarrerak sortu didan desengainu handia azaldu nahi dut. ARGILAN-ESKetik saiatu gara ELKARREKIN/PODEMOS-IUk eta EH BILDUk, hasteko, osoko zuzenketa aurkez zezaten, EAJ-PSEren Lege Proiektuaren aurka dauden lurralde erradikala definitzeko tresnarik onena delakoan. Lortu ez dugunez, gure ikuspuntutik planteatu beharko lituzketen zuzenketak eztabaidatu ditugu biekin, eta horiek bideraezin egingo lukete edozein akordio, eta horrek, azkenean, aurka bozkatzera eramango lituzke. Harrigarriena, zentzu honetan, EH BILDUren jarrera izan da, bere 116 zuzenketetan, pertsonalki bat zetorrenean, izan ere, osoko zuzenketa bat planteatzen baitzuen. Azkenik, legebiltzar-talde honek abstenitzea erabaki du, garrantzirik gabeko 9 zuzenketa bakarrik hitzartu dituen arren.
Bi taldeek uste dut garrantzi politiko handiagoko arrazoiak izango zituztela, benetan ezagutzen ez ditudanak, lege honen aurka borrokatzen jarraituko dugunoi eragingo diguten kalte ikaragarria gutxiesteko; izan ere, horrek ez du ezertan hobetuko jende pobrearen egoera, EAJ eta PSE legebiltzarretik ateratzea eskuinaren eta eskuin muturraren ezezko botoa jaso izanak soilik ematen dien legitimazioarekin.
Iñaki Uribarri
ARGILAN-ESK-ko kidea (pobreziaren eta gizarte-bazterkeriaren aurkako ESK-ko plataforma)
Dozenaka gizarte erakundek salatu dute etxebizitza eskuratzeko prestazio sozialen murrizketa berria
Dozenaka erakundek manifestazioa deitu dugu otsailaren 24rako Bilbon
Errekurtso judizial bat aurkezten dugu DSBEaren araudi berriaren kontra
Protesta Eusko Jaurlaritzak antolatutako "Etxebizitza Politikei buruzko Nazioarteko Biltzarraren" inaugurazio ekitaldian
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
