Joan den azaroaren 29ko EL CORREO egunkariko kronikaren arabera, 14/2022 Legearekin DSBEren legedi berria indarrean dagoenetik, iazko apiriletik, 20.000 jasotzaile berri batu dira, baina horrek ez ditu inondik inora aipatzen prestazio hori kobratzea ahalbidetzen duen sistematik kanporatzen ari direnak.

(Erantzuna 2024ko azaroaren 29an El Coorreo egunkarian  argitaratutako artikuluari)

EL CORREOK ESATEN EZ DUENA LANBIDEK 2024ko URRIKO DIRU-SARRERAK BERMATZEKO ERRENTARI BURUZ EGINDAKO ESTATISTIKARI BURUZ

Joan den azaroaren 29ko EL CORREO egunkariko kronikaren arabera, 14/2022 Legearekin DSBEren legedi berria indarrean dagoenetik, iazko apiriletik, 20.000 jasotzaile berri batu dira, baina horrek ez ditu inondik inora aipatzen prestazio hori kobratzea ahalbidetzen duen sistematik kanporatzen ari direnak. 2023ko urtarrilean, hau da, legedi berria indarrean sartu aurretik, beste bizikidetza-unitate batzuekin bizi ziren bizikidetza-unitateak (BU) 15.110 ziren, eta DSBE jasotzen zuten 49.442 bizikidetza-unitatetik % 30,6 ziren. Ehuneko hori, % 30 baino pixka bat handiagoa, erregularra izan da azken hamarkadan, gutxienez, gure gizarteak islatzen duen bizi-errealitateari erantzuten baitio; izan ere, diru-sarrera gutxien dituzten pertsonek etxebizitza partekatu behar dute beste batzuekin, familia-loturarik ez dutenekin, alokairuaren ordainketari aurre egin ahal izateko.

Lanbideren DSBEa jasotzen dutenen hileko estatistikaren arabera (2024ko urria), pisua partekatzen duten bizikidetza-unitate jasotzaileen kopurua 9.226ra jaitsi da. Horrek esan nahi du, 2023ko urtarrilarekin alderatuta, 5.884 bizikidetza-unitate gutxiago daudela ( % 39).

Oro har, bizikidetza-unitate hartzaile guztien aldean, jaitsi egin da 2023ko urtarriletik 2024ko urrira % 30,6tik %16ra. Gainera, emakume pobreei jazartzen zaien genero-alborapenaren gaitza agerian geratzen da beherakada horretan. Berez, diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzen zuten bizikidetza-unitateetan etxebizitza partekatzen zuten gizonak ziren titulartasuna 2.093an murriztu zen bitartean ( % 28), emakumeen titulartasunekoek 3.789 bizikidetza-unitate galdu dituzte ( % 50). Euskadin baldintzatutako gutxieneko errenten eredua dagoenetik, EAJk eta PSEk, hau da, Eusko Jaurlaritzak, gorroto izan die bizikidetza-unitate anitzeko etxebizitzei, eta, pobreziaren aurkako politiketan aplikatu dituen lege-aldaketetan, beti saiatu izan da etxebizitza partekatzera behartuta zeuden bizikidetza-unitateen egoera okertzen.

18/2008 Legean, horrelako etxeek jasandako erasoa oso gogorra izan zen, bi DSBE bakarrik jaso baitzitezkeen etxebizitza batean. Diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistema  abenduaren 22ko 14/2022 Legeak ekarri duen lege-aldaketa horrek izan nahi duen politikaren oinarrian dagoen arrazoibidea ezin hobeto jasota dago ARGILAN-ESKn eskuratu dugun Lanbideren online erantzun batean. Bere esaldietako batek honela dio: "DSBEaren kudeaketan izandako esperientziak esaten zigun pertsona bakarreko bizikidetza-unitateen gehiegizko ordezkaritza dagoela, errealitate soziologikoari dagokionez. Izan ere, DSBEko espedienteen % 63 pertsona bakarreko bizikidetza-unitateei dagokie, eta Euskadiko familia-motei buruzko estatistika-datuen arabera, pertsona bakarreko familien ehunekoa % 28 ingurukoa besterik ez da ".

Aurreko esalditik abiatuta txiroen politika egiteak dakarren aberrazio intelektuala pentsatzen hasi eta gutxira, Euskadiko pobreziaren aurkako borrokaren eredua, orain bai, eta agian behin betiko, erabat desberdina den beste batengatik aldatzea lortzen ez badugu, etapa batean sartu da. Etapa horretan, non pobreen kontrola, sistema legitimatzen dela aitzakiatzat hartuta (existitzen ez den iruzurrari aurre egiten baitzaio), gure gizartea sozialki erreakzionarioa den eredu batera egokitzeko ahaleginaren icebergaren punta baino ez den.

Eredu horren bizkarrezurra aporofobia da, pobreen mespretxua, hain zuzen. Zein burutan korrelazionatu behar da etxebizitza-premien errealitate soziologikoa, kontuan hartu gabe,DSBEa, pobreziari aurre egin nahi badio, pobreak dauden lekura iristeko diseinatu behar dela. Orain, Lanbideren hileroko pertzepzioei buruzko estatistikek kendu egin dute hartzaile atzerritarren/nazionalen/bestelakoen itema; izan ere, atzerritarren bizikidetza-unitateak (etorkinak ia guztiak) gainordezkatuta ateratzen ziren beti, bertakoen gainetik.

Izan ere, Lanbidek edo Eusko Jaurlaritzak zailtasun intelektualen bat al zuten azaltzeko etorkinen pobreziak 3 aldiz baino gehiago biderkatzen badu tokikoena, DSBE jasotzen duten BU-en arteko parte-hartzea handiagoa izan behar dela bertakoena baino?

Eusko Jaurlaritza ados dago, pobreziaren aurkako borrokari dagokionez, Procustoren ohearen mitoa aplikatzearekin. Antzinako Greziako mito honek Athenasko kanpoaldean bizi zen lapur bat deskribatzen du, Prokusto deitzen ziotena, eta oso atsegina zena berarekin zeuden pertsonekin eta etxera gonbidatzen zituenekin, baldin eta ohean lo egiten bazuten. Bere ohea ez zenez oso handia, Procusto ohetik ateratzen zirenen hankak mozten aritzen zen, edo ohe osoa hartzen ez zutenei luzatzen. Procustoren ohearen mitoari aurre egitea beti izan da intolerantziari aurre egitea, desberdinak direnen onarpenik ezari aurre egitea, desadostasunerako eskubidea eskatzea eta abar. Hala ere, mito hori gure gizarteko alderik ahulenari aplikatzen zaionean, ahal ditugun baliabide guztiak erabiltzea eskatzen du, aporofobiari aurre egiteko gai den elkartasun-oldea altxatzeko, alde guztietatik blaitzen baitu Eusko Jaurlaritzaren pobreen politika.

Iñaki Uribarri

(pobreziaren eta gizarte-bazterketaren aurkako ESK sindikatuko ARGILAN-ESK plataformako kidea)